İdil Sanat ve Dil Dergisi
www.idildergisi.com
Cilt 6, Sayı 31  Bahar II 2017  (ISSN: 2146-9903, E-ISSN: 2147-3056)
Ulaş BİNGÖL

NO Makale Adı
1491494482 PEYAMİ SAFA’NIN ROMANLARINDA DOĞU-BATI MESELESİ BAĞLAMINDA DEĞERLER ÇATIŞMASI

Bu çalışmada, Peyami Safa’nın Şimşek, Sözde Kızlar, Mahşer, Bir Akşamdı, Canan, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Bir Tereddüdün Romanı, Fatih-Harbiye, Biz İnsanlar, Matmazel Noraliya’nın Koltuğu ve Yalnızız romanında Doğu-Batı meselesi bağlamında ortaya çıkan değer çatışmaları tespit edilip incelenmiştir. Peyami Safa, romanlarında ahlaki, siyasî, estetik, dini, sosyal ve kültürel değer çatışmalarını işler. Bu çatışmaların gelişmesinde cinsiyet, yaş, siyasî ve ideolojik düşünce farklılığı etkilidir. Safa’nın incelenen eserlerinde değer çatışmaları genellikle Doğu-Batı meselesi etrafında döner. Kahramanların iyi ve kötü şeklinde tasvir edilmesi ve kahramanların yüz yüze gelmesi, söz konusu romanlarda gerilimin artmasını tetikler. Yozlaşmış kişilerin ahlaki, dini, sosyal ve kültürel değerlere aykırı davranmasına idealleştirilen kahramanlar karşı çıkar. Yazar, sözcüleri vasıtasıyla idealleştirdiği kahramanları çatışmalardan haklı çıkararak çatışma yönetimini uygular. Roman kişileri arasında daha çok doğruluk, dürüstlük, saygı, mertlik ve sadakat gibi ahlaki değerler; ailenin kutsallığı, gelenek ve göreneklere bağlılık gibi sosyal ve kültürel değerler; hak, hukuk, özgürlük, eşitlik gibi siyasî değerler; Allah’a inanmak, İslami yaşama saygı gibi dini değerler; güzellik, sadelik ve uyum gibi estetik değerler hakkında çatışmalar yaşanır.

Anahtar Kelimeler: Doğu, Batı, Çatışma, Değer, Doğu-Batı, Peyami Safa, Roman.