İdil Sanat ve Dil Dergisi
www.idildergisi.com
Cilt 7, Sayı 50  Ekim 2018  (ISSN: 2146-9903, E-ISSN: 2147-3056)
Gülser AKTAN

NO Makale Adı
1533410436 ÇATALHÖYÜK’TE ÇIKARILAN BOĞA BOYNUZLARINI ANLAMLANDIRMADA ANTİK DÖNEM MİTOLOJİLERİNDEKİ BOĞA FİGÜRÜ

Bilinen insanlık tarihinde, tek tanrılı dinlere gelene kadar tanrısal figür; insan, bitki, dağ, insan ve hayvan karışımı ya da sadece hayvan figürü gibi çeşitli şekillerde sembolize edilmiştir. Yazılı tarihe geçmeden önceki zamanları anlamaya yardımcı olan arkeolojik kalıntılar arasında, dinsel inanışla ilgili olduğu düşünülen tanrı sembolleri arasında Boğa da vardır. Çatalhöyük kazılarında ortaya çıkarılmış boynuz ve boğa başlarının dinsel bir anlamı olup olmadığı bu çalışmanın konusudur. Genel kanı boğa boynuzlarının dinsel bir anlamı olduğu üzerinedir. Bu kanıyı desteklemek amacıyla, Çatalhöyük coğrafyasına yakın medeniyetlerde benzer bir inanış olup olmadığına bakma ihtiyacı doğmuştur. Sağlam bir dayanak sunmak için yazılı dönemin antik medeniyetlerine bakılmıştır. Bu medeniyetler ticaret, göç ve siyasal olaylarla etkileşimde bulunup kültürel alışveriş yapabilecekleri antik dönem Mezopotamya, Mısır, Hitit ve Yunan medeniyetleri ile sınırlandırılmıştır. Araştırma için seçilmiş materyaller, konuyla ilgili kitaplar, dergi makaleleri, sözlükler, arkeolojik değeri olan kabartma, mühür ve resimlerdir. Araştırma sonucunda boğa kültünün seçilen medeniyetler arasında belirgin olarak öne çıktığı ve sembolik anlamları bakımından benzer oldukları tespit edilmiştir. Tespit edilen benzerlikler, mitolojik öyküler ve görsel betimler karşılaştırılarak ortaya konmuştur. Mezopotamya, Mısır, Hitit ve Yunan medeniyetlerinin boğa kültü ile Çatalhöyük boğa boynuzları arasında kurulan bağlantıya dayanarak boğa kültünün çok eskilere dayandığı görülmektedir. Çatalhöyük boynuzlarının, tanrısal olanı sembolize etmede belirlenmiş ilk kültsel objeler arasında oldukları sonucuna varılmıştır.
Anahtar kelimeler: Çatalhöyük, Boğa boynuzu, Enki, Osiris, Teşup.