Bu çalışma, vampirin ve vampirizmin toplumsal tarih açısından simgelediği değerleri, Rus yazar Aleksey Konstantinoviç Tolstoy’un Vurdalak Ailesi (Sem’ya vurdalaka) ve Vampir (Upır’) adlı gotik hikâyelerini edebiyat sosyolojisi yöntemiyle analiz ederek ortaya koymayı amaçlamaktadır. Gotik kurgunun önemli tiplemelerinden biri olan vampir, mezarlarından kalkıp insan kanı içerek beslenen mitolojik ve folklorik yaratıkları tanımlar. Çalışmada vampir /vurdalak inanışının Türk ve Slav kökenlerine ilişkin ortaya atılan etimolojik görüşlere yer verilmiş, cadı ve vampir inanışları arasındaki paralelliklere değinilmiş, halk bilimi ve tarih odaklı literatür değerlendirmesi sonucu Osmanlı’da cadı inanışının Batı’daki vampire karşılık geldiği tespit edilmiştir.
Tolstoy’un Vurdalak Ailesi öyküsünde Türk kökenli kanun kaçağı Alibek tiplemesi tarafından köylülere bulaştırılan vampirizmin kökenleri ve yazarın vampirle eş tuttuğu yeniçerilere eserinde yer vermesinin nedenleri araştırılmıştır. Osmanlı’da 16. yüzyıl Şeyhülislamı Ebûssuûd Efendi’nin fetvalarına konu olan vampir tipi kan emici yaratıklardan söz edildiği ve 1826’da Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasını meşru kılmak adına yürütülen ve Tırnova Cadıları vakası olarak anılan propaganda sonucu yeniçerilerle vampirlerin ilişkilendirildiği bilgisine erişilmiştir.
Ölü sermayeyi emekçinin kanını emerek beslenen bir vampire benzeten Karl Marx’ın siyasal metaforu olan vampirizm, tarih boyunca Avrupalıların Slavlara, Slavların Türklere, Türklerin (sadece gayrimüslim tebaaya değil aynı zamanda) kendi din ve milletinden belirli zümrelere yönelttiği bir suçlama olarak çok yönlü biçimde dolaşıma girmiştir. Çalışmada, vampirizmin kimi zaman sınıf bilinci uyandırmaya yönelik, kimi zaman da ötekileştirici bir toplumsal-siyasal mecaz olarak kullanıldığı sonucuna erişilmiştir.
Anahtar sözcükler: Gotik, Slav folkloru, Osmanlı’da cadı avı, vampir/vurdalak, A.K. Tolstoy.