İdil Sanat ve Dil Dergisi
www.idildergisi.com
Cilt 9, Sayı 65  Ocak 2020  (ISSN: 2146-9903, E-ISSN: 2147-3056)
Emrah GAZNEVİ

NO Makale Adı
1578184428 LEHÇEDE ÖDÜNÇLEME VE TÜRLERİ

Dilsel ödünçleme yabancı dilden alınan ve az ya da çok ana dili oluşturan dil öğelerine verilen addır. Bir anlamda sözcük alışverişi anlamına gelen ödünçlemeye zemin hazırlayan en önemli unsur olarak farklı kültürlerin artmakta olan ilişki seviyesi gösterilebilir. Bu artış da hiç kuşkusuz teknolojik alanda gelişmelere, internete, filmlere dayanmaktadır. Bunun dışında uluslararası ticari, ekonomik, bilimsel, kültürel ve siyasi ilişkiler, coğrafi konum, tarihi olaylar, savaş ve sosyal yaşamdaki değişiklikler de ödünçlemeye uygun ortam oluşturan faktörler arasındadır. Ödünçlenen yabancı kökenli sözcükler, terimler, ifadeler dünyanın her dilinde mevcuttur. Polonya dilinin (Lehçenin) de güncel söz varlığındaki yüz binlerce sözcüğün başka dillerden geçtiği bilinmektedir. Diğer kısmını eski Lehçeden geçmiş basit, Slav dilleri kökenlerinden türetilen yerel veya diğer dillerden ödünç alınan yabancı sözcüklerden türetilmiş sözler oluşturur. Bu sözcükler Lehçeye aracısız (doğrudan ödünçleme) veya başka bir dil aracılığıyla (dolaylı ödünçleme) olmak üzere iki farklı şekilde geçebilir. Ödünçleme yalnızca sözcükler temelinde değil, deyimler, kalıplar, yapılar veya ekler çerçevesinde de gerçekleşebilmektedir. Bazıları hiçbir değişikliğe uğramadan, bazıları ise Lehçenin söz ve dil bilgisi yapısına uygun hale getirilerek ve değiştirilerek geçmiştir. Ancak, bugün Lehçedeki yabancı dilden örnek alınarak oluşturulmuş yapıların bir kısmı kimi Polonyalı dil bilimciler tarafından doğru kabul edilmemektedir. Bu çalışmada kaç tip ödünçlemenin olduğu, hangi yollarla gerçekleştiği, hangi yapıların hatalı olarak değerlendirildiği incelenecektir.

Anahtar Kelimeler: Dil, Lehçe, ödünçleme, diller arası etkileşim, uluslararası sözcükler