İdil Sanat ve Dil Dergisi
www.idildergisi.com
Cilt 6, Sayı 38  Güz III 2017  (ISSN: 2146-9903, E-ISSN: 2147-3056)
Sonnur AKTAY

NO Makale Adı
1511418526 SOVYET İDEOLOJİSİNİN KAZAKİSTAN TOPONİMLERİNE YANSIMASI

Toponimler bir milletin dünya görüşü, tarihi, gelenek-görenekleri ve kültürünü yansıtan, geçmişle gelecek arasında köprü oluşturan önemli öğelerdir. Halkın hafızasına kazınarak yüzyıllarca manevi zenginlik olarak kalacak olan değerlerdir. İçeriğinde milli unsurları barındıran coğrafi adlar, belirgin nesneler ve kavramlarla özdeşleştirildiğinde halkın tarihsel hafızasında yer alır ve nesilden nesile aktarılır. Toponimler bulunduğu bölgedeki halkların yaşam biçimini yansıttığı için çoğunlukla adın hangi millete ait olduğu konusunda ipuçları taşır. Bu durum bölgedeki idari sistem, politik düzen, dil vb. değişimlerle doğrudan bağlantılıdır. Değişen politik koşullar yer adlarının değiştirilmesinde önemli bir yer tutar. Sovyet döneminde Kazakistan’da pek çok yer adı değiştirilmiştir. Bu süreç Çarlık döneminde başlamış olmasına rağmen Sovyet döneminde değiştirilen yer adı sayısının bir milletin tarihsel hafızasını yok edecek kadar fazla olduğu görülmüştür. Adlar, yasal olarak yeni dünya görüşünün etkisi altında değişime maruz kalır. Rusya’da Ekim Devrimi sonrası hâkim olan özgürlük, eşitlik fikirlerine dayandırılan yeni ideoloji Kazakistan toponimlerinde belirleyici olmuştur. Sovyet döneminde Kazakistan toponimlerinin değiştirilmesine neden olan toplumsal ve politik sebepler çalışmanın ana temasını oluşturmaktadır. Vernıy, Perovsk, Çernyayev, Pavlodar, Petropavlovsk, Vannovka vb. örneklerle yer adlarının tarihi, kökeni, değişim sebepleri, halkın kullanma biçimleri ve günümüzdeki şekli detaylı olarak irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler: Dil Politikası, Kazakistan Toponimleri, Sovyet dönemi, Yeradbilim.